Esansiyel Aminoasitler Nelerdir, Ne İşe Yarar, Hangi Besinlerde Bulunur?

Vücuttaki proteinlerin yapı taşları olan amino asitler, nörotranslar, hormon ve protein sentezi gibi yaşamsal süreçler için gereklidir. Amino asitler, gün içinde tüketilen proteinli gıdalardan temin edilir. Ancak duygu durumunu ve atletik performansı desteklemek amacıyla, takviye olarak alınması da mümkündür. Amino asitler esansiyel, esansiyel olmayan ve koşullu esansiyel amino asitler olmak üzere 3 gruba ayrılır.

Esansiyel Amino Asitler Ne İşe Yarar?

İnsan vücudunun 20 farklı amino aside ihtiyacı vardır. Bu amino asitlerin hepsi sağlık için önemli olsa da, yalnızca 9 tanesi esansiyel amino asit grubundadır. Esansiyel amino asitler vücutta sentezlenemediği için, dışarıdan alınması gerekir. Esansiyel amino asitler; İzolösin, histidin, metiyonin, lizin, treonin, lösin, fenilalanin, valin ve triptofandır.

Esansiyel Amino Asitler Nelerdir?

Vücudun sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için, amino asitlerin oranı çok önemlidir. Esansiyel amino asitlerin hepsi, bağışıklık işlevi, besinlerin emilimi ve enerji üretimi ile yakından ilgilidir. Esansiyel amino asit eksiklikleri, bağışıklık, sindirim, sinir ve üreme sistemi başta olmak üzere tüm vücudu etkiler. Esansiyel amino asitler besinlerden alınabildiği gibi, takviyeler sayesinde de dengelenir.

Esansiyel amino asitlerin 9 türü vardır. Esansiyel amino asit türlerini ve esansiyel amino asitlerin hangi besinlerde bulunduğunu açıklayalım:

• İzolösin: 3 adet dallı zincirli amino asitin sonuncusu olan izolösin, kasların metabolizmasında rol oynar. Hemen her proteinde izolösine rastlamak mümkündür. İzolösin, enerji regülasyonu, hemoglobin üretimi ve bağışıklık fonksiyonu için çok önemlidir. Et çeşitleri, yumurta, fıstık çeşitleri, soya fasulyesi, tahıllar ve baklagiller izolösin zengini besin kaynaklarıdır.
• Histidin: Histidin, vücutta sindirim, bağışıklık, uyku-uyanıklık döngüleri, cinsel işlev gibi yaşamsal bir nörotransmitter olan histamin üretiminde kullanılır. Histidin, doku ve yaraların onarımını yapar, kanın pH düzeyini ayarlar ve vücuttaki ağır metallerin uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Tahıl, pirinç, çavdar ve buğday histidin bakımından zengin kaynaklardır. Histidin, sinir hücrelerini çevreleyerek bariyer görevi gören miyelin kılıfının sürdürülmesi için de gerekli bir amino asittir.
• Metiyonin: Sağlık açısından yaşamsal öneme sahip olan selenyum ve çinko minerallerinin emilimi, metiyonin sayesinde gerçekleşir. Vücuttaki yağların yakılmasını hızlandıran metiyonin, lipotropik bir moleküldür. Metiyonin, protein sentezi sırasında her zaman ilk eklenen amino asit olur. Et ürünleri, meyveler, sebzeler, baklagiller ve fındık metiyonin bakımından zengin gıdalardır.
• Lizin: Kalsiyum emilimi, hormon üretimi, enzim üretimi ve protein sentezinde rol oynayan lizin, büyüme ve dokuların onarımında da etkilidir. Spor yaralanmalarında ve ameliyat sonrasında iyileşme sürecini hızlandırır. Kolajen ve elastin üretimi için de lizine ihtiyaç duyulur. Balık, süt, peynir, soya ürünleri ve maya lizin bakımından zengin kaynaklardır.
• Treonin: Elastin ve kolajen gibi proteinlerin temel parçası olan treonin, cilt ve bağ dokusu için çok önemlidir. Bağışıklık fonksiyonu ve yağ metabolizmasında rol oynar. Et ve balık ürünleri, peynir, susam ve mercimek, treonin bakımından zengin kaynaklardır.
• Lösin: Kas onarımı ve protein sentezinde kritik bir öneme sahip olan lösin, dallı zincirli bir amino asittir. Hasar görmüş kasların onarımına, kan şekerinin düzenlenmesine ve büyüme hormonunun üretimine katkı sağlar. Tavuk eti, dana eti, soya fasulyesi, mercimek ve beyaz peynir lösin bakımından zengin besinlerdir. 
• Fenilalanin: Sinir sisteminde ileti görevi gören dopamin, epinefrin, tirozin, norepinefrin gibi nörotransmitterlerin ön maddesi fenilalanindir. Proteinler ve önemli moleküllerin üretiminde rol oynar. Cilt rahatsızlıkları, ağrılar ve depresyon gibi sorunların tedavisinde kullanılmıştır. Yumurta, karaciğer, sığır eti ve soya fenilalanin bakımından zengindir.
• Valin: Üç dallı zincirli amino asitten biri olan valin, enerji üretimi, kas büyümesi ve kasların yenilenmesinde rol oynar. Valin eksikliğinde koma ve sara nöbetleri görülebilir. Bu yüzden sağlık açısından son derece önemlidir. Valin bakımından zengin olan besinler mercimek, peynir, susam, fıstık ve balıktır.
• Triptofan: Uyku, duygu ve iştah durumunu düzenleyen nörotransmitter olan serotoninin ön maddesi, triptofandır. Bebeklerde büyümeyi, yetişkinlerde ise azot dengesini sağlar. Triptofan, ruh hali ve davranışları etkileyen bir amino asittir. İnek sütü, bezelye, soyulmamış pirinç, mısır, muz, ceviz ve hindi eti triptofan bakımından zengin kaynaklardır.

Bigjoy BCAA ürünleri lösin, izolösin ve valin esansiyel amino asitlerinden oluşan ve kaslanmak isteyenlerin birincil tercihleri arasında yer alan takviyelerdendir.

Esansiyel Amino Asitlerin Faydaları Nelerdir?

• Uyku, davranış ve duygu durumunu düzenler.
• Depresyon semptomlarını azaltır, uyku sorunlarını iyileştirir.
• Atletik performansı arttırır. Egzersizden sonra kasların toparlanmasını uyarır.
• Kas yorgunluğunu azaltır, yağsız vücut kütlesini korur.
• Kilo vermeyi destekleyebilir. 
• Ağız yoluyla alınan amino asit tozu ya da amino asit tableti anti-inflamatuar etkisi gösterir.
• Bağışıklığı iyileştirir, bulaşıcı hastalıklara yakalanma riskini düşürür.
• Amino asit takviyesi yaşlanmayı geciktirir, cildin dayanıklılığını arttırır.

Koşullu Esansiyel Amino Asitler

Esansiyel olmayan amino asitler, koşullu esansiyel grubundadır. Koşullu amino asitler yalnızca stres ve hastalık durumunda esansiyel olarak kabul edilir. Örneğin arjinin esansiyel bir amino asit değildir. Ancak vücut kanser gibi hastalıklarla savaşırken arjinin üretememektedir. Bu yüzden bazı durumlarda vücudun ihtiyacını karşılamak için arjinin takviyesi yapılır. Yani özel durumlarda dışarıdan alınan amino asitler, koşullu esansiyel amino asitler grubuna girmektedir.