Protein Tozu Sivilce Yapar Mı?

Protein tozu sivilce yapar mı endişesi, son dönemde hiç olmadığı kadar yaygın. Peki bunun gerçeklik payı var mı ve eğer varsa protein tozunun sivilce yapmaması için neler yapmalıyız detaylı bir şekilde inceleyelim.

Öncellikle whey protein tozunun bir süt ürünü olduğunu ve tüm süt ürünlerinin sivilcelenme yapma ihtimalinin olduğunu da belirtelim. “American Academy of Dermatology”nin (Amerikan Dermatologlar Birliği) 47 bin kişi üzerinde yaptığı araştırmaya göre günde 2 bardak süt içen kişilerde sivilcelenme ihtimali, süt içmeyen kişilere nazaran %44 daha fazla. 9-15 yaş arasında 6 bin kız çocuğu ve 4 bin erkek çocuğu üzerinde yapılan bir başka araştırma da ergenlik öneminde inek sütü tüketiminin sivilce ve akne oluşumu ile pozitif bağlantısı olduğunu gösteriyor. Araştırmanın detaylarını aşağıdaki 1 numaralı linkten inceleyebilirsiniz.

Eğer suçlu süt ise, sütün içerisindekilere yakından bakarak sorunun kaynağına ulaşabiliriz. Sütün içerisinde iki tip protein vardır: %80 whey proteini ve %20 kazein proteini. Bu iki protein tozu çeşidi de fitness yapan, vücut geliştirme ile uğraşan kişilerin yakından bildiği protein tozu çeşitleridir. İkisi içerisinde whey proteini, sindirim hızı itibari ile antrenman sonrası kullanıma daha uygun olduğu için daha popüler olandır. Kazein ise  yavaş sindirimi ile “gece proteini” olarak bilinmekte ve ülkemizde özellikle ramazan aylarında kullanılmaktadır.

Peki eğer süt, whey proteini içeriyorsa ve sivilceye sebep oluyorsa sadece whey proteini kullanmak da sivilceye sebep olur mu? Uzmanlar asıl suçlunun, sütün içerisindeki protein çeşitlerinin değil androjen hormonları olduğunu düşünüyor. Bu hormonların başında testosteron yer alıyor.

Sivilcenin sebebi hormonlar olabilir mi?
Pek çok süt üreticisi, ineklere üretimleri artsın diye hormon vermektedir. Bu hormonların başında IGF-1 (insüline benzer büyüme hormonu) yer almaktadır. IGF-1 vücut tarafından üretilen bir tür büyüme hormonudur. Gelişme çağında ve özellikle ergenlik döneminde üretimi tavan yapar. Sivilcelerden en fazla şikayet ettiğimiz dönemin ergenlik dönemi de olması boşuna değildir.   

IGF-1 ve testosteron hormonu arasında pozitif korelasyon vardır. Yani birinin kandaki seviyesi yüksek olunca diğeri de yükselir. Testosteronun yükselmesi en başta kas gelişimi için paha biçilemez olsa da cildiniz için çeşitli sorunlara sebep olabilir. Testosteron, uzun ve kompleks bir süreç içerisinde dihydrotestosterone (DHT) hormonuna dönüşür. DHT, yağ bezlerinin daha fazla çalışmasına sebep olur. Yağ bezleri, deride folikül adı verilen içinde kıl kökünün de bulunduğu bir kanala açılır. Foliküllerin içinde yer alan yağ bezleri sebum adlı yağlı bir madde salgılar. Bu madde folikül boyunca ilerler ve folikülün deri yüzeyi ile buluştuğu gözeneklerden dışarı atılır.

Sebum salgısının aşırı artması durumunda kanaldan salgılanan yağ ve yine kanaldan atılan ölü deri hücreler ile birleşerek deri gözeneklerini tıkar. Böylece bu kanalda rahatlıkla bakteri ürer. Bu gözeneklerin bakteriler ile inflame olması sonrasında ise akne ortaya çıkar.

Biyoloji ders kitaplarından fırlamış gibi duran bu satırları özetlemek gerekirse, süt ürünlerinin sivilce yapma ihtimali vardır ve bunun sebebi içerisindeki protein değil, androjen hormonlardır. Eğer siz de protein tozunu süt ile içiyorsanız bir süre su ile içmeye başlayabilirsiniz.  

Sütün sivilce ile ilişkisini tamamladık. Peki ya protein tozu da dahil olmak üzere diğer gıdalar? Onlar sivilceye sebep olabilir mi? Uzmanlar hormonlar dışında diyetinizde tükettiğiniz gıdaların (buna whey proteinleri de dahil) sivilce oluşumu ile ispatlanmış bir ilişkisi bulunmadığını belirtmektedir. Ancak Acıbadem Hastanesinin web sitesinde belirtildiği gibi (pek çok farklı kaynaktan benzer bilgilere ulaşabilirsiniz) eğer sivilce sorununuz varsa, işlenmiş karbonhidratlar yönünden zengin bir beslenme programının var olan sorununuzu şiddetlendirebileceğini de unutmayın. Sivilce problemiz varsa glisemik indeksini yüksek gıdalardan uzak bir beslenme programının size yararlı olacağını gösteren araştırmalar  mevcuttur. Araştırmanın detaylarını aşağıdaki 2 numaralı linkten inceleyebilirsiniz.

Sivilce oluşumundaki baş aktörler şu şekilde sıralanmaktadır:

• Stres
• Yoğun kozmetik madde kullanımı (nemlendirici krem, güneş kremi vs.)
• Genetik faktörler
• Bazı ilaçların uzun süreli ve bilinçsiz kullanımı (özellikle kortizonlu olanlar)
• Steroid gibi hormonal değişime yol açabilecek ilaçların kullanımı

Spor salonunda çevrenizde sivilce problemini yaşayan kişiler ile detaylı bir şekilde konuşun. Yukarıdaki maddelerden en az birinin hayatlarında olduğunu göreceksiniz. 

(1): https://www.aad.org/public/diseases/acne/causes/diet
(2): https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2212267218301643