Amino Asitlerin Fonksiyonları Nelerdir?

Amino asitler proteinlerin yapı taşıdır - ok, ezberledik bu cümleyi... Ama daha fazlası var: Hücreleri yapılandırma, dokuları koruma, enzimlerin oluşturulmasında gibi önemli görevlerden sorumludur. Şöyle; proteinler sindirimde parçalanarak amino aside dönüşür. Bu dönüşümden sonra amino asitler, bulabildiği her yerde nitrojen ile birleşerek vücudunuzun kullanabileceği ve son derece ihtiyacı olan; özellikle yoğun şekilde spor yaptığınızda, binlerce çeşit protein formatlarını alır. Bazı amino asitler (özellikle 20 amino asit) vücudunuzun protein yapılandırılmasında kullanılıyor. Bu tip amino asitler ‘temel’ ve ‘temel olmayan’ amino asitler olarak ikiye ayrılırlar.

‘Temel’ Amino Asitleri (EAA’ları) Biliyor Musunz?

Vücudunuzun kesinlikle üretemediği sekiz önemli amino asit bulunmakta ve bunlar ‘temel’ amino asitler (EAA’lar) olarak biliniyor. Bu amino asitlerin mutlaka beslenme ile alınması şart ve kaçınılmazdır. Ama sakın aldanmayın! ‘Temel’ amino asitlerin yanında amino asitler için temel olmayan sözcüğünün kullanılması sizi yanlışa yöneltmemelidir. Çünkü bütün amino asitler, bunlara ‘temel olmayan’lar da dahil, vücüdunuzda tam fiziksel protein sentezleri için gereklidir.

Meraklısına EAA’ların (Esansiyel Amino Asitler) hangileri olduğunu paylaşalım: İzolösin, lösin, lizin, metiyonin, fenilalaline, treonin, triptofan, valin.

Bu 8 temel amino asitten lösin, izolösin ve valin özel bir amino asit grubunu oluşturur ve çift-zincirli amino asitler (BCAA - Branched Chained Amino Acids) diye adlandırılır. BCAA’lar kas dokularının devamlılığı için gerekli ve kaslardaki glikojen depolarının korunması görevini üstlenir. Glikojen, karbonhidratların bir depolanma şekli olup, enerjiye dönüştürülebilirler. BCAA’ lar aynı zamanda egzersiz, spor veya yoğun bedensel faaliyet esnasında kaslardaki protein yıkımının önlenmesine yardımcıdır.

 Tam Fiziksel Protein Sentezi İçin Nelere İhtiyacımız Var? Çok Önemli:

Tam bir protein sentezi elde edebilmek için adeta bir orkestranın enstrümanları gibi, vücudunuzda bütün amino asitlerin aynı zamanda ve doğru miktarda bulunmaları mutlaka gerekli ve önemlidir. Yetersiz miktarda bir temel amino asit (EAA), kısıtlayıcı amino asit olarak adlandırılır ve diğer amino asitlerin ne kadar var olduğuna bakılmaksızın sentez edilebilen proteinin miktarını kısıtlayacaktır.

 ‘Temel’ amino asitlerin görevlerini mercek altında incelediğimizde, sadece bir amino asitin dahi miktarının yetersiz olması, vücudunuzda protein sentezini büyük çapta azaltacağını, tedavi edilmezse tamamen kesileceğini ve kas gelişiminizin bundan son derece olumsuz etkileceğini göreceksiniz.

 Amino Asitlerle İlgili Diğer Bilmek İstedikleriniz!

• B6 ve C vitaminleri amino asit metabolizması ve amino asitlerin emilmesi için gerekli vitaminlerdir. Bu vitaminleri amino asit desteklerinizle birlikte almaya özen gösterin.
• Sporla yakından ilgili kişi olarak amino asit desteği mutlaka alıyorsunuz, vücut için çok daha uygun olan L- form’larını tercih edin.
• Mutlaka kullandığınız amino asit ürününün doğru oranlarda amino asit içerdiğinden emin olun.
• Tek bir amino asit kullanmayı tercih ediyorsanız emilimini kolaylaştırmak amacıyla açken alın.
• Kesinlikle hatırlamanız geren; ancak ‘temel’ ve ‘temel olmayan’ olarak bilinen tüm amino asitlerin kullanımı sağlandığında vücudunuzda amino asitlerin fonksiyonları en iyi şekilde görülecektir.

Türkiye’de amino asit kullanımı: Türkiye’de bu sporun en eski kullanılan gıda takviyeleridir. Sporcu ürünlerinin getirilemediği dönemlerde eş dost vasıtasıyla ve başka yollardan gelen amino asitler o dönem altın değerindeydi. Daha sonra protein tozları çıktı fakat tadları o kadar kötü ve suda çözünümleri o kadar zordu ki, herkes amino asit kullanımını tercih etti. Günümüzde protein tozu kullanımı ciddi oranda artmış olsa da amino asitler hala en çok kullanılan ikinci sporcu gıdası olma özelliğini koruyor.

Değişen amino asit formları: Amino asitler, diğer her şey gibi her zaman araştırmaların merkezinde oldu. Bu dönemde tercih edilen amino asitler, içeriğinde 20 ayrı amino asit olan tabletlerin yanı sıra EAA’lar (temel amino asitler), BCAA’lar (çift-zincirli amino asitler) gibi grup amino asitler, GLUTAMINE ve ARGININE gibi en önemli tekli aminolar bugün spor yapan, özellikle kaslarını geliştirmeye çalışan herkesin kullandığı veya mutlaka kullanması gerektiği sporcu gıdalarının başında gelmektedir.

Amino asitlerin, yaptığımız spora göre kullanım şekilleri değişse de biz kas geliştirici özelliklerine göre ayıralım:

Çoklu amino asitler: (15 ve fazla farklı amino asit içerir) Türkiye’de en çok tercih edilen formudur. Protein tozu yerine veya protein tozu ile birlikte tüketilmelidir. En iyi kullanım zamanlarından biri antrenmanın hemen sonrası, karbonhidratlar ile birlikte alınmasıdır. Kullanım miktarı aminonun içerdiği değere göre değişir.

BCAA: En önemli sporcu gıdalarından biridir. Mutlaka antrenman öncesi ve sonrası alınması gerekir. Antrenman sonrası RECOVERY (iyileşme) etkisi ve kasların bir sonraki antrenmana kadar yenilenmesi, antrenman öncesi ise kas yakımının engellenmesi açısından çok önemlidir.

EAA (temel amino asitler): Antrenman öncesi alınması gereken bu amino asitler vücudumuz tarafından üretilmez ve mutlaka dışarıdan amino asit takviyesi alınması gerekir.

ARGININE: Türkiye’de daha çok Arginine, Ornithine, Lysine olarak formüle edilmiş ürünler satılmaktadır. Yatmadan önce kullanılması tavsiye edilir. Büyüme hormonunun (GH) salgılanmasına yardım etmektedir.

GLUTAMIN: Uzun süredir Türkiye’de satılmakta olan ve kolay bulunabilen bir üründür.